SÁCH HAY DÀNH TẶNG BẠN




     





VINH QUANG VÀ QUYỀN NĂNG

  Vài lời tâm sự
   Trước 1975, mình đã đọc bản dịch cuốn truyện nầy có tựa là “Vinh danh và Quyền lực”. Mình rất thích và đã đọc nhiều lần. Sau đó thì tìm hỏi khắp nơi, nhưng không có.  Sau nầy, một người bạn từ bên  Pháp đã tặng cuốn nầy cho mình. Mình đọc lại thấy càng hay. Và ước mơ của mình khi dịch ra tiếng Việt không nhằm mục đích văn chương hay để quảng bá, mà chỉ là để chia sẽ với anh em trong lớp, và để buộc mình đọc nó thật sâu, chỉ thế thôi.
   Người xưa nói:”Traducere est trahire”, cấm có sai. Hiểu là chuyện khó, nhưng truyền tải được cái hồn, cái văn phong của tác giả lại càng khó hơn. Mình chỉ làm hết sức mình để chia sẽ một vài ý tưởng với anh em, thế thôi. Xin đừng đòi hỏi cao hơn nhé.
   Bốn tiểu thuyết « công giáo » chính của Graham Green (1904-1991) là : Brighton Rock, The power and the Glory,The Hear of the Matter và The End of the Affair. Một vài cuốn khác cũng nổi tiếng và chắc chắn là trong các bạn có người đã đọc: The Confidential Agent, The Third Man, The Quiet American, Our Man in Havana và  The Human factor.





                                   

                                                              Dẫn nhập

Tác phẩm của một tiểu thuyết gia công giáo người Anh, một người Anh giáo trở lại, như cuốn “Vinh Quang và Quyền Năng” trước hết mang lại cho tôi cảm giác bỡ ngỡ. Chắc chắn là tôi tìm được trong đó môi trường tâm linh quen thuộc, chính trong sâu thẳm của mầu nhiệm quen thuộc mà Graham Green đã đưa tôi vào. Nhưng mọi việc diễn ra cứ như thể tôi đi vào một khu nhà cổ qua một cánh cửa bị che khuất sau những dây leo, cành cây, mà tôi không biết, và bỗng chốc tôi nhận ra cái lối đi lớn trong vườn nơi ngày xưa tôi thường nô đùa, và tôi nhẩm đọc những chữ viết tắt mà tôi đã khắc lên thân cây sồi trong  những kỳ nghỉ hè năm nào.
Một người công giáo Pháp chỉ đi vào giáo hội qua cổng chính; họ bị chi phối bởi lịch sử chính thức của giáo hội Pháp; họ dự phần vào những cuộc  tranh luận đã từng phân hóa giáo hội Pháp trong nhiều thế kỷ, người ta khám phá ra người nào đó thuộc phe Port Royal hay dòng tên, họ về phe Bossuet chống lại Fenelon hay họ về phe với  Lamenais và Lacordaire hay với Louis Veuillot. Không thể không liên tưởng đến tác phẩm của Bernanos khi đọc “Vinh quang và Quyền năng”. Những tranh luận của giới công giáo trong suốt bốn thế kỷ qua như được phác hoạ lại nơi đây. Sau cha xứ Donissan trong “Dưới ánh mặt trời của Satan” xuất hiện cha sở xứ Ars.  Những vị thánh của Bernanos, những linh mục có khuynh hướng tự do, những giáo dân ngoan đạo mà ông mô tả với giọng điệu cay cú nói ngược lại sự tôn kính và sự gớm ghiếc của ông.

Phần mình, Graham Green đã lén lút đi vào vương quốc bí nhiệm, trong vương quốc của thiên nhiên và ân sủng. Không có thiên kiến nào làm vẩn đục cái nhìn của ông. Không có luồng tư tưởng nào làm  ông rời xa phát hiện của ông, cái bí quyết mà ông đã đột nhiên tìm thấy. Ông không có một định kiến nào về cái mà chúng ta gọi là “linh mục tội lỗi”; có thể nói rằng, ông không có trong đầu óc một mô hình đạo đức nào cả. Có bản tính tự nhiên hay hư nát và có Ân sủng quyền năng; có con người khốn khổ, không đáng giá gì sất, ngay cả để làm điều tội lỗi và cái tình yêu nhiệm mầu bao trùm con người trong cái khốn nạn cũng như trong cái hổ nhục để biến họ thành thánh,một vị tử đạo.
Vinh quang và quyền năng của Chúa Cha tỏa rạng nơi bản thân một linh mục Mê xi cô nghiện rượu và đã có con với một nữ giáo dân của mình. Mô típ lố bịch, tầm thường và tội trọng của ông  chỉ làm cho người ta cười nhạo hay nhún vai và ông linh mục tội lỗi nhận biết điều đó. Cái mà cuốn sách này muốn chứng minh cho chúng ta là, nếu tôi nói không quá, là việc thánh hoá tội lỗi nhờ ân sủng. Vị linh mục phản động, bị chính quyền kết án tử hình, đầu ông bị treo giá (cuốn truyện mượn  khung cảnh một nước Mexicô bị thao túng bởi những người cầm đầu chống đạo) đã tìm cách đi trốn, như  những linh mục khác đã làm, ngay cả những vị thánh thiện nhất. Ông chạy trốn, đã vượt được qua biên giới, nhưng lại quay về  khi có người hấp hối cần đến ông  hay  cả khi ông biết sự hiện diện của ông không mang lại gì hay cả khi ông biết đó là một cái bẫy, rằng người đến kêu cứu ông là người chỉ điểm. Vị linh mục nghiện rượu, tội lỗi, run sợ trước cái chết, đã hiến dâng mạng sống mình nhưng không bao giờ quên cái cảm giác hèn hạ, nhục nhã của mình. Ông ta sẽ cho là chuyện tiếu lâm nếu ai đó nói ông là thánh. Ông được bảo vệ cách lạ lùng chống lại thói kiêu ngạo, sự tự mãn. Ông đi tử đạo nhưng luôn mang trong mình ý thức về sự sa đoạ, phạm thánh của một linh mục đang trong tình trạng  tội trọng, đến nỗi ông hy sinh thân mình nhưng qui chiếu tất cả cho  Thiên Chúa, cho quyền lực và vinh quang của Ngài nơi con người khốn nạn nhất trong những con người: chính bản thân ông ta.
Và càng đi đến hồi kết, chúng ta càng thấy con người tội lỗi tầm thường nầy càng hoá thân nên giống Chúa Kitô để nên giống Ngài, nhưng chưa đủ: đến mức đồng hoá mình với Chúa của mình. Mầu nhiệm Thương Khó tái hiện nơi tội nhân nầy, tội nhân được lựa chọn trong cặn bã  của nhân loại và đã lặp lại điều Đức Kitô đã làm, không phải ở trên bàn thờ dưới hình bánh hình rượu và mình thì chẳng mất gì, nhưng là hiến tế chính máu và thịt mình trên Thánh giá. Ở nơi con người vị “linh mục tội lỗi” này, không phải là những nhân đức đã tỏ rạng để đối lập với tội lỗi, nhưng chính là đức tin - đức tin vào cái dấu ấn vô hình ông đã lãnh nhận ngày thụ phong, vào cái kho tàng mà chỉ có mình ông (bởi vì những linh mục khác đã bỏ trốn hay đã bị sát hại) còn mang trên đôi tay bất xứng nhưng đã được thánh hiến.
Vị linh mục cuối cùng còn lại trong vùng, ông không thể tin được rằng sau ông sẽ  còn linh mục  để cử hành thánh lễ, để giải tội, để giúp kẻ liệt trước ngưỡng cửa đời sống vĩnh cửu. Và dù sao đức tin của ông đã không lay chuyển dù ông không biết rằng, ngay khi ông vừa gục ngã dưới làn đạn, một linh mục khác đã đột ngột xuất hiện.
Qua đó, chúng ta cảm nhận sự hiện diện bí ẩn của Thiên Chúa  trong một xã hội vô thần, cái dòng chảy ngầm của ân sủng đã làm Graham Green choáng ngợp hơn là cái mặt tiền hoành tráng mà giáo hội trần thế trình ra trước mặt các dân tộc. Nếu có một Kitô hữu nào đó mà sự sụp đổ của giáo hội hữu hình không làm cho xao xuyến, chính là Graham Green mà tôi nghe nói ở Bruxelles, trước mặt hàng ngàn tín hữu và sứ thần toà thánh, đã gợi lên hình ảnh vị giáo hoàng cuối cùng trong một Âu châu hoàn toàn mất đức tin, đứng xếp hàng trước quầy vé, mặc chiếc quần tây xoàng xĩnh, cầm trên tay, còn lấp lánh chiếc nhẩn của “người đánh cá”, cái cặp giấy carton.
Có thể nói rằng, cuốn sách nầy là một thông điệp gởi đến thế hệ trong đó mọi cái đều bị xem là phi lý. Những người trẻ thời đại Jean Paul  Sartre, Camus, những con mồi tuyệt vọng của cái tự do phù phiếm. Graham Green hé lộ rằng, có thể, sự phi lý nầy thực ra chỉ là một  tình yêu không bờ bến.
Ông cũng gởi thông điệp cho những người ngoan đạo, những người chưa bao giờ nghi ngờ về những giá trị của chính mình và luôn mang trong đầu những mô thức thánh thiện, với những phương thế chuyên biệt để đạt được những mức độ đạo đức khác nhau. Ông đăc biệt nhắm tới những Kitô hữu, linh mục và giáo dân, các tiểu thuyết gia đang rao giảng con đường thập giá nhưng phải nói là họ chưa chịu “đóng đinh” đủ. Bài học lớn cho những người bị ám ảnh bởi sự toàn thiện, những con người khốn khổ săm soi những khiếm khuyết của mình mà quên rằng ngày phán xét sau cùng, theo thánh Gioan Thánh giá, chính tiêu chuẩn tình yêu là tiêu chí phán xét .
…………………………………………………………………………………………….
Cái đất nước ông mô tả truy lùng các linh mục và giết hại các ngài, đúng là cái đất nước mà chúng ta đang thấy hình thành trước mắt. Đây là giờ của “hoàng tử thế gian”, nhưng ông mô tả họ không chút hận thù: ngay với tên đao phủ, ông cảnh sát  trưởng đều mang dấu ấn của lòng thương xót. Họ tìm kiếm chân lý; họ tin đã tìm thấy chân lý và đang phục vụ chân lý, cái chân lý đòi phải hy sinh một số đồng loại. Bóng tối bao trùm vùng đất mà ông mô tả, nhưng có một tia sáng nào đó đang xuyên qua. Dù gì đi nữa, chúng ta không nên sợ hãi, tác giả đã nhắc cho chúng ta rằng điều bí ẩn sẽ được nhận biết, cũng còn những giá trị cho thế giới phi lý nầy. Cái tự do mà Sartre đề nghị cho con người có những giới hạn: chúng ta biết rằng, những tạo vật được yêu thương như chúng ta không có tự do nào khác ngoài cái tự do từ chối tình yêu đó…
            Francois Mauriac.


Xin theo link này:

Đọc thêm!